بازیگران کلیدی مسئله «بحران منابع زیرزمینی آب» در سال ۱۳۹۵ در قالب یک پنل خبرگان با حضور پژوهشگران آینده‌بان و کارشناسان و متخصصان حوزه آب تحلیل شدند.

در این پنل خبرگان، تعدادی از کارشناسان حوزه آب از «اندیشکده تدبیر آب ایران» به‌عنوان متخصصان موضوعی و تعدادی از کارشناسان آینده‌پژوهی از گروه تحقیقاتی آینده‌بان به‌عنوان متخصصان روش‌شناسی حضور داشتند.

بر اساس یافته‌ها شش کنش‌گر اصلی بحران منابع زیرزمینی آب در ایران عبارتند از: (۱) وزارت نیرو، (۲) وزارت کشاورزی، (۳) مجلس شورای اسلامی، (۴) بهره‌برداران کشاورزی، (۵) قوه قضائیه و (۶) سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی.

این شش بازیگر حول محور پنج راهبرد و اهداف برآمده از آن دارای منافع مشترک و متضاد بوده و در نزاع‌های پنهان و آشکار با هم قرار دارند: (۱) افزایش بهره‌وری آب در تولید اقتصادی، (۲) حفاظت از منابع آب زیرزمینی، (۳) آب به عنوان کالای اقتصادی، (۴) تبدیل نهاده آب به کالایی اقتصادی و (۵) توسعه بخش کشاورزی.

خبرگان شرکت‌کننده در این پنل میزان همگرایی و واگرایی بازیگران با همدیگر و همچنین موقعیت آنها نسبت به راهبردها و اهداف محل نزاع را مشخص کردند.

نتایج بدست آمده در چارچوب روش‌شناسی آینده‌نگاری راهبردی مکتب فرانسوی (لا پراسپکتیو) توسط گروه تحقیقاتی آینده‌بان با استفاده از نرم‌افزار تخصصی مکتور (MACTOR) تحلیل شدند.

یکی از نقشه‌های روابط قدرت بازیگران کلیدی مسئله «بحران منابع زیرزمینی آب» در سال ۱۳۹۵ که بر اساس محاسبات نرم‌افزاری بدست آمده در زیر قابل مشاهده است.

بر اساس تحلیل یافته، در سطح موافقت یا مخالفت رسمی و صوری با اهداف، مهم‌ترین بازیگر وزارت نیرو است که با تعدادی از بازیگران دیگر مانند سازمان برنامه هم‌گرایی و با بازیگران دیگر مانند بهره‌برداران کشاورزی بر سر اهداف واگرایی دارد اما اگر به معیار قدرت نسبی بازیگران برای اعمال نفوذ مستقیم و غیرمستقیم بر بازیگران دیگر نیز توجه کنیم، مهم‌ترین بازیگر مجلس شورای اسلامی است که با بازیگرانی چون وزارت جهاد کشاورزی و بهره‌برداران کشاورزی هم‌گرایی و با بازیگران دیگری چون وزارت نیرو بر سر اهداف واگرایی دارد.

نتایج کامل این پژوهش مشترک در قالب مقاله‌ای علمی با عنوان «تحلیل بازیگران کلیدی مسئله بحران منابع زیرزمینی آب در سال ۱۳۹۵» در کنفرانس ملی «دیده‌بانی آینده زمین: با محوریت آب و هوا، کشاورزی و محیط‌زیست» در شیراز ارائه شده است.