نشست علمی تخصصی آینده پژوهی تمدنی و اسلامی، به همت گروه مطالعات تبلیغ و ارتباطات دینی پژوهشکده باقرالعلوم(ع) قم برگزار شد.

به گزارش خبرگزاری رسا  نشست علمی تخصصی آینده پژوهی تمدنی و اسلامی، در دو بخش صبح و بعد از ظهر  با سخنرانی مصطفی تقوی عضو هیأت علمی دانشگاه صنعتی شریف در پژوهشکده باقرالعلوم(ع) قم، برگزار شد.

تقوی در ابتدای این نشست، تمدن را مجموعه­ای از نظام­های نظری-عملی، چون نظام نظری-عملی طب، اقتصاد، آموزش و پرورش تعریف کرد و گفت: از آنجایی که انسان­ها در طول تاریخ به روش‌های مختلف، هستی و واقعیت را فهمیده­اند و به شیوه­های مختلف اهداف خود را محقق ساخته­اند؛ تمدن­های مختلفی شکل گرفته است.

وی با بیان تأثیر مستقیم این نظام ها در زندگی بشری در مثال هایی، بیان کرد: وقتی نظام نظری-عملی خاصی از سوی انسان­ها انتخاب می­شود، شبکه درهم­تنیده از نیازهای او نیز تا حدی تحت تأثیر این انتخاب ها تغییر می­کند؛ به عنوان مثال انتخاب نظام نظری-عملی طب سوزنی آدمی را محتاج سوزن­های ویژه این طب می­کند.

عضو هیأت علمی دانشگاه صنعتی شریف، ظهور، رشد و جاگیر شدن یک تمدن را در سامانه­های مادی (مانند نوع معماری)، ساختارهای اجتماعی (مانند نهادهای اجتماعی متناسب با نوع حکومت)، نظام­های نظری (مانند طبیعت­شناسی و انسان­شناسی)، نظام­های عملی (مانند ابعاد عملی طب و اقتصاد) و همچنین گفتمان یک جامعه، دانست و چنین نتیجه گیری کرد که هر چه تمدنی رشد کند، ظهور  تمدنی دیگر با انتخاب­هایی متفاوت از تمدن حاکم دشوارتر می­شود؛ گویی که تمدنی رشد یافته دارای گرانشی است که به سختی اجازه بروز تمدن دیگری را می­دهد.

این استاد و محقق آینده پژوه، تشخیص مبانی شناختی-هنجاری را از مؤلفه­های اساسی شناخت یک تمدن، عنوان کرد و حضار را به این مسأله مهم توجه داد که مبانی شناختی-هنجاری یک تمدن بعد از شکل­گیری و بلوغ آن قابل تشخیص است، لیکن نمی­توان نفی کرد که در طول تاریخ یک تمدن ممکن است کسانی با تبیین مبانی شناختی-هنجاری خاصی، تلاش کرده باشند که با انضمامی کردن آن مبانی یا توصیه به انضمامی کردن آن مبانی در شکل­گیری تمدن نقشی ایفا کنند.

وی افزود: این نکته نشان می­دهد که سیاست­گذاری و تلاش عامدانه برای شکل دادن به تمدنی خاص مانند تمدن اسلامی، ناممکن نیست و ممکن است ثمرات تاریخی مهمی به بار آورد؛ گرچه دست­های بسیار، در زمان­ها و مکا­ن­های مختلف، با سلایق و علایق مختلف، آگاهانه یا ناآگاهانه با انتخاب خود به تمدنی شکل می­دهند، لیکن این نفی نمی­کند که برای شکل دادن به تمدن، نمی­توان به سیاست­گذای متوسل شد و عامدانه تلاش کرد.

وی همچنین، به چند کد روشی و روش شناختی برای تلاش­های تمدن­سازانه از جمله اخذ رویکرد تکلیف­گرا، تخیل نظام­مند به منظور گمانه­زنی درباره آینده انضمامی شدن مبانی­ای که هنوز انضمامی نشده، تشخیص مبانی و تبیین رویکردهای انضمامی ساختن آن، تدوین چشم­اندازهای منزل به منزل تشخیص اعوجاج­های تمدن حاکم که محتمل است علائم ضعیف تغییرات شگرف آینده در میان لیست اعوجاج­ها قرار گرفته باشد، اشاره کرد.

تقوی در پایان جلسه با پاسخگویی به سوالات حاضران، ابراز کرد که برای بررسی ابعاد مختلف آینده­نگری دینی باید پتانسیل دین را در مواردی چون مبانی فلسفی آینده­نگریی، روش تحقیق در آینده­نگری، شیوه کنش با واقعیت اجتماعی، نظریه اجتماعی حامی تجویزهای آینده­نگرانه، تجویزهای سلبی و ایجابی دین به منظور آینده­سازی، تجویزهای اختصاصی دین برای شکل دادن به آینده، قوانین تبدیل­ناپذیری که در همین جهان و زندگی روزمره وجود دارد، مورد مطالعه قرار داد.

نشست علمی تخصصی آینده پژوهی تمدنی و اسلامی، ۲۷ دی ماه با حضور دانشجویان و طلاب، در محل پژوهشکده باقرالعلوم(ع)، در میدان مصلی قم، جنب مصلی قدس در سالن جلسات در دو نوبت صبح و بعد از ظهر برگزار شد.